پرورش غاز در ایران به دلیل خصوصیات منحصر به فرد نسبت به سایر پرندگان ، آسانتر بوده و همچنین سود اقتصادی بهتری هم دارد .اما به دلایل متفاوت پرورش غاز به طور صنعتی در ایران راه اندازی نشده است .

آناتومی غاز را می توان این طور توصیف کرد :
غاز پرنده ای با جثه متوسط و زیبا و باهوش می باشد .
پا هایی بلند ، گردنی دراز ولی در مقایسه با قو گردن کوتاه تر دارند ، سر بزرگ و بین دو چشم پوشیده با پر می باشد .
دم بلند است و منقار نسبت به جثه باریک می باشد .

غازها در طبیعت در جنگل های قطب شمال زیست می کردند .
در اثر مهاجرت به اکثر نقاط زمین راه یافته اند .
ادامه حیات این پرنده وابستگی زیادی به آب دارد .
غازها گیاه خوار هستند و از گیاهان مراتع و مزارع پرورش غاز تغذیه می کنند .
همچنین از گیاهان رشد یافته در آبگیر ها تغذیه می کنند.

نیاز روز افزون انسان به غذا باعث شده تا دست به کار پرورش غاز بزند .
سود بیشتر پرورش غاز نسبت به پرورش بلدرچین باعث شده است تا پرورش دهندگان طیور تمایلی بیشتری نسبت به پرورش این پرنده داشته باشند .
این حیوان اقتصادی را در سیستم های پرورشی برای تولید پروتئین مورد نیاز نگهداری و تکثیر می کنند .
اکثر نژادهای اقتصادی غاز که امروزه در مزارع معتبر پرورش غاز در دنیا دیده می شود از نژاد غاز وحشی خاکستری حاصل شده اند.

۵ نژاد غاز رایج برای پرورش عبارت اند از :

 غاز نژاد تولوز ( tuolouse ) :
بهترین نژاد غاز برای استفاده در مزارع پرورش غاز از نظر تولید گوشت با جثه ای بزرگ و اصلاح شده است .
وزن نر تا ۱۱ کیلو هم می رسد .
پر و بال خاکستری رنگ و منقار نارنجی می باشد .
تعداد تخم گذاری این نژاد غاز در سال ۲۵ الی ۴۰ عدد می باشد.

غاز نژاد امبدن ( embden ):
مناسب جهت پرورش در مزارع پرورش غاز با هیکلی درشت و پر و بالی نارنجی سایه دار می باشد .
وزن غاز نر ۹ کیلو و ماده تا ۸ کیلو هم می رسد . میزان تخم گذاری در سال ۳۵-۴۰ عدد می باشد .

 غاز نژاد چینی ( chinese ) :
این نژاد در دو سویه ، غاز سفید و غاز قهوه ای رایج است .
به لحاظ وزن و هیکل از دو نژاد قبلی سبک تر است .
کم تر در مزارع پرورش غاز ایران دیده می شوند .
وزن نر ها حداکثر ۵/۵ و ماده ها یک کیلو کم تر می باشد .
تعداد تخم گذاری غاز چینی در سال حدود ۴۰-۶۰ تخم می باشد .

 غاز نژاد افریقایی ( african ) :
غاز آفریقایی بدنی طویل و جناغی کشیده دارد .
در زیر منقار یک غبغب بلند دارد که در اثر تغیرات دمای محیط تغییر رنگ می دهد .
رنگ پرها حالت ابلغ دارد و قهوه ای با لبه های سفید شایع ترین حالت پرهای این غاز است .
از نظر وزن شباهت زیادی به غاز چینی دارد .

غاز سفید ایتالیایی :
نژاد غاز سفید ایتالیایی ، مناسب تخم گذاری می باشد و درصد جوجه درآوری آن زیاد است .
معمولاَ به عنوان گله غاز مادری در مزارع پرورش غاز نگه داری می شود .
غاز سفید ایتالیایی سالانه بین ۶۰ تا ۷۰ عدد تخم  می گذارد .
میانگین وزن تخم این نژاد غاز ۱۶۰ تا۱۸۰ گرم می باشد .

معمولا غازها توسط مزرعه داران به طور محدود و در گله های کوچک نگهداری می شوند .
در برخی کشورها پرورش غاز به طور صنعتی سال هاست که رواج یافته .
اما در ایران کم تر به پرورش صنعتی غاز پرداخته شده است .
از آنجا که غازها در برابر باکتری ها ، ویروس ها و سایر عوامل بیماری زا مقاوم هستند و کم تر بیمار می شوند :
به راحتی می توانند احتیاجات غذایی خود را از مراتع سرسبز به دست آورند و نیاز به تغذیه دستی آنان به حداقل می رسد .

پرورش غاز در استان های شمالی ایران کمک فراوانی به باغداران در هرس علف های هرز و دفع حلزون و سایر حشرات می کند .
به طوری که دیگر نیاز به هزینه کردن برای این کار ندارند .
شالیکارانی که کار پرورش غاز هم انجام می دهند بعد از درو شالیزار ها با رهاسازی غازها در شالی ، مزرعه را از وجود کرم ساقه خوار برنج ایمن می کنند .

گله مولد در پرورش غاز

سن بلوغ کامل غاز ها دو سالگی می باشد .
این که می گوییم دو سالگی به خاطر این است که غاز ها بعد از یک سالگی شروع به تولید تخم می کنند .
ولیکن از نظر نطفه داری و کیفیت جوجه تولیدی خوب نیست .
بنا بر این تخم های تولیدی از ابتدای سال سوم مناسب ترین تخم ها برای جوجه کشی غاز می باشد .
برای داشتن یک گله غاز مولد با درصد نطفه داری بالای تخم غاز های تولید شده لازم است تا حداقل هر ۲ غاز ماده یک نر داشته باشند .
البته این مقدار می تواند در ازای هر ماده یک نر هم باشد . ولیکن از نظر اقتصادی به صرفه نیست .

تخم غاز

اندازه تخم غاز حدود دو برابر تخم مرغ می باشد که طبق ژورنال های علمی این عدد ۱.۸ برابر می باشد .
پوسته تخم غاز یک و نیم برابر ضخیم تر از پوسته تخم مرغ می باشد .
تخم غاز از ۵۳ درصد سفیده و ۳۵ درصد زرده و ۱۲ درصد پوسته کلسیمی و آهکی تشکیل شده است .
از نظر وزن تخم غاز بین ۱۲۰ تا ۱۶۵ گرم وزن دارد ولیکن مناسب ترین وزن برای جوجه کشی ۱۴۰ تا ۱۶۰ گرم می باشد .
از یک تخم غاز با وزن ۱۵۰ گرم جوجه ای به وزن تقریبی یک صد گرم هچ خواهد شد .

جوجه کشی غاز

جوجه کشی غاز در مزارع پرورش غاز اکثراَ با استفاده از دستگاه جوجه کشی و به صورت مصنوعی صورت می گیرد .
طول دوره جوجه کشی در نژادهای سبک ۲۸ تا ۳۰ روزاست .
در نژادهای سنگین تر غاز مثل غاز نژاد اکراینی تا ۳۵ روز به طول می انجامد .
جوجه کشی غاز ترفندهای خاصی دارد و لازم است نکاتی را رعایت کنید تا بهترین راندمان جوجه درآوری را داشته باشید .
این نکات مربوط به مسایل تنظیم دما و رطوبت و نوع گردش و هوادهی و … می باشد .
در مقاله مربوطه ترفندهای جوجه کشی غاز توضیح داده شده است .

به طور کلی مقادیر پارامترهای دما و رطوبت دستگاه جوجه کشی غاز به شرح زیر می باشد .

جدول جوجه کشی غاز

جوجه غاز

سطح بدن جوجه غاز ها در لحظه هچ شدن پوشیده از کرک های زرد و نرم می باشد .
برای گرم کردن جوجه غاز ها از مادر مصنوعی و یا لامپ های مادون قرمز حرارتی استفاده کنید .
مهم ترین مرحله پرورش غاز ها ۲۰ روز ابتدای زندگی جوجه غاز ها می باشد که به شدت به سرما حساس هستند .
باید برای آن ها فضایی مناسب فراهم کرد تا در این ایام دمای بین ۲۸ تا ۳۵ درجه را داشته باشد .
به این صورت که سه روز اول دما حدود ۳۵ درجه سانتی گراد باشد . پس از آن هر روز نیم درجه از دما کاسته شود .
پرورش غاز را می توانید در فضای باز و یا بسته نیر انجام دهید .
چنان چه از سالن برای پرورش غاز استفاده می کنید به تهویه آن توجه کنید .
برای ساخت دانخوری و آبخوری برای این پرنده می توانید مقاله چند روش ساخت دانخوری را مطالعه کنید .

اگر شما هم چند وقتی هست مشغول پرورش بلدرچین هستید حتما متوجه شدید که گاها یک گله بلدرچین مولد یک نواخت تخم گذاری نمیکند و یا مقدار تخم گذاری بلدرچین ها در روز کم تر از حد انتظار است و نگهداری گله توجیه اقتصادی خود را از دست می دهد.

اینکه بلدرچین ها تولیدشان به پیک نزدیک باشد و مدت دوره تخم گذاری بلدرچین طولانی تر باشد به عوامل متعددی بستگی دارد برای بررسی بهتر این موضوع لازم است عوامل تخم گذاری بهتر را در دو دوره قبل از شروع تولید و حین تولید تقسیم و بررسی کنیم.

عوامل موثر قبل از شروع تخم گذاری بلدرچین

مهمترین دوران برای یک گله مولد از زمان هچ آغاز میشود و تا ۵۰ روزگی ادامه پیدا میکند. دقت کنید اگر جوجه های اختصاص یافته برای گله مولد دوران جوجه کشی داخل دستگاه جوجه کشی و یا روزهای ابتدایی خارج از دستگاه با مشکلات  سپری کرده باشند در طول دوره تخمگذاری نمی توانند بازدهی بالا داشته باشند. بیشترین آسیب جوجه ها مربوط به از دست دادن آب در دوران هچر و روزهای اول تولد است. پایین بودن رطوبت هچر و در دسترس نبودن آب کافی برای جوجه بلدرچین ها در روزهای آغازین پرورش می تواند مشکل دی هیدراته شدن و یا همان کم آبی بدن را ایجاد کرده و صدمات جدی به اندام های بلدرچین وارد کند.

همچنین تغذیه مناسب این دوران در ساخت اندامی مناسب برای زمان تخم گذاری بلدرچین کمک مهمی خواهد کرد. جیره های با فقر غذایی در مواد معدنی و ویتامین ها عمر مفید تخمگذاری را قطعا کاهش خواهد داد.

عوامل موثر بر افزایش تخم گذاری بلدرچین به ترتیب اهمیت عبارتند از :

• جیره غذایی مناسب :

اولین و مهمترین عامل استفاده از دان بلدرچین مناسب و با کیفیت است. وقتی صحبت از دان بلدرچین میشود منظور یک دان با فرمولاسیون مناسب ایام تولید است که در سایز مناسب آسیاب یا پلیت شده است. برای آگاه شدن از اقلام مورد نیاز جیره غذایی بلدرچین تخم گذار و یا سایر جیره ها مثل دان بلدرچین گوشتی و دادن جوجه بلدرچین و یا دان بلدرچین مولد به مقالات مربوط  که در همین سایت قرار دادیم مراجعه کنید. به تاریخ ماندگاری دان توجه کنید اگر بهترین دان دنیا را در اختیار داشته باشید درصورت فساد و تشکیل قارچ ها داخل دان میتواند صدمات جدی به گله وارد کند و باعث تلفات و افت تولید شود. در زمان نگهداری دان ها دمای محیط انبار را بین ۸ تا ۱۵ درجه قرار دهید و از تماس پرندگان وحشی و حیوانات موذی در امان نگهدارید تا بیماری ها را به گله منتقل نکنند. و مسئله مهم دیگر در توزیع جیره در فاصله های زمانی منظم در طول روز می باشد بهتر است دان مورد نیاز در ۳ الی ۴ نوبت با فاصله های دو تا سه ساعت در اختیار پرنده ها قرار گیرد. توجه کنید یک بلدرچین تخم گذار بالغ روزانه حدود ۳۰ گرم دان مصرف میکند. اگر بیش از این مقدار دان در اختیار بلدرچین ها قرار گیرد موجب چاق شدن پرنده و بیماری پرولاپس شده و باعث تلفات و افت تخم گذاری بلدرچین می شود.

• آب :

در دسترس بودن دائمی آب با درجه حرارت مناسب بین ۲۰ تا ۲۵ درجه بسیار مهم است یک قطعی آب ۱۰ ساعته می تواند تا چند روز تولید گله را تهت تاثیر قرار دهد و حتی در موارد طولانی تر باعث تلفات سنگین شود.

• هوای سالن :

تهویه مناسب سالن و اکسیژن رسانی کافی باعث می شود تا بلدرچین ها کمتر با بیماری های تنفسی درگیر شوند و تولیدات بهتر و منظم تری داشته باشند. در اثر تهویه ناقص سالن تجمع گاز آمونیاک حاصل از تجمع کود می تواند آسیب جدی به تولید داشته باشد. حفظ دمای سالن به طور یکنواخت بین عدد ۲۰ تا ۲۵ درجه مخصوصاَ در سالن های مجهز به قفس در کف و بالای سالن بلدرچین بسیار تاثیر گذار است. استرس دمایی در طیور موجب کاهش مصرف دان و افت تولید میشود.

• برنامه نوری :

 اجرای یک برنامه نوردهی صحیح و مناسب برای بلدرچین ها  بسیار حیاتی و مهم است. به طور کلی بهتر است برنامه نوری را از قبل از دوران تولید داشته باشیم به طوری که  در آغاز رشد در حدود ۶۰ تا ۷۰ لوکس باشد و در هفته سوم به ۱۰ لوکس افزایش یابد و مدت روشنایی اعمال شده نیز حداقل ۱۶ تا ۱۸ ساعت باشد.

قابل توجه است که طبق برخی تحقیقات انجام یافته گروهی از پرورش دهندگان بلدرچین تا ۲۳ ساعت نوردهی را اعمال می نمایند و حتی در بعضی از مزارع صنعتی پرورش بلدرچین ایتالیا از برنامه ۲۴ ساعته نوردهی استفاده می شود. باید در نظر داشت که در هر حالت جهت دستیابی به حداکثر میزان تخم گذاری بلدرچین ، اعمال برنامه ۱۶ تا ۱۸ ساعت روشنایی ضروری است. همچنین مفید است بدانید براساس برخی گزارش های اعمال ۲۴ ساعت نوردهی سبب تسریع بلوغ جنسی میگردد در حالی که ۱۶ تا ۱۸ ساعت نوردهی باعث تاخیر در بلوغ جنسی می شود.

• قفس پرورش بلدرچین :

تجهیزات مناسب نگهداری بلدرچین باید حداقل استاندارد های لازم را داشته باشند. استفاده از یک قفس بلدرچین غیر اصولی میتواند تمام زحمات شما را از بین ببرد. شیب نا مناسب قفس ها باعث صدمه به پوسته تخم ها می شود . طراحی صحیح شبکه ها و فاصله طبقات و باکس ها از هم دیگر در هوادهی به بلدرچین ها اثر گذار است. استفاده از سینی های مناسب تخلیه کود مانع تماس کود با دانخوری های طبقات پایین دست می شود. برای درک اهمیت انتخاب مناسب ترین قفس بلدرچین مقاله کاملی در این سایت قرار داده شده که مطالعه آن برای شما خالی از لطف نیست.

راهنمای انتخاب قفس بلدرچین

یکی از مهم ترین کارها در پرورش و نگهداری بلدرچین تهیه یک دان بلدرچین مناسب و با کیفیت می باشد. توجه کنید غذای بلدرچین ها در هر مقطعی از سن رشد و یا تخمگذاری فرمول متفاوتی دارد و عدم توجه به نیاز های غذایی بلدرچین موجب می شود تا مزرعه پرورش بلدرچینشما دچار بحران شده و در بهترین حالت ممکن سود آوری اقتصادی خود را از دست دهد و یا با تلفات سنگین روبرو شوید.

1- ابتدا نیازهای غذای بلدرچین در سنین مختلف را که طی مقاله ای جداگانه به آن پرداختیم مطالعه کنید.

2- برخی اقلام مورد استفاده در دان بلدرچین شامل : دانه ذرت ، کنجاله سویا ، دانه گندم ، کنجاله کلزا ، گلوتن ذرتف نمک ، روغن سویا ، پودر صدف ، سبوس گندم ، پودر یونجه ، پودر ماهی ،پودر گوشت و ...

3- برای اینکه یک دان بلدرچین با ارزش غذایی مورد نیاز را داشته باشیم باید آنالیز مواد اولیه را بررسی کنیم، آنالیز برخی از اقلام مورد استفاده در دان بلدرچین به شرح زیر می باشد.

4- نوشتن یک فرمول مناسب مستلزم آن است تا با توجه به فراوانی نهاده ها و بررسی قیمت آن ها طوری اقلام را انتخاب کنیم تا فرمول دان بلدرچین با حفظ ارزش غذایی دارای قیمتی مناسب و ارزان باشد. مثلا برای تامین انرژی جیره غذایی بلدرچین می توان از ذرت و یا گلوتن ذرت استفاده کرد.

5- ما در اینجا یک جیره پیشنهادی برای تغذیه بلدرچین ها برای شما داریم فرمول دان بلدرچین پیشنهادی توسط متخصصین علوم دام و طیور تهیه شده و سال هاست در مزارع به عنوان غذای بلدرچین مورد استفاده قرار گرفته است.

لازم به ذکر است برای بالا بردن راندمان کار بهتر است با توجه به شرایط آب و هوایی منطقه فعالیت و فصول مختلف سال جیره های اختصاصی داشته باشید . برای این کار می توانید از متخصصین پرورش طیور در استان خود مشاوره بگیرید.

6- هنگام تهیه دان یا غذا به کیفیت مواد اولیه توجه کنید. مواد اولیه دان بلدرچین بایستی رنگ و بوی طبیعی داشته و فاقد هرگونه ناخالصی باشند. همچنین از نظر میزان رطوبت باید بررسی شوند تا پس از ترکیب دچار فساد نشود.

7- اقلام درشت سایز جیره غذایی بلدرچین که اقلام پایه هستند مانند ذرت، گندم و سویا و ... حتما باید در سایز مورد نیاز آسیاب شوند و با سایر مواد مانند مکمل ها و ویتامین ها که معمولا پودری و آردی شکل هستند ترکیب شوند. ابتدا مواد اصلی غذا را آسیاب کنید و سپس وارد میکسر کنید سپس ویتامین ها و سایر مواد پودری و کم حجم را با هم ترکیب کنید و به مرور زمان وارد میکسر کنید. چنانچه عملیات مخلوط کردن ناقص انجام شود و یا بیش از اندازه صورت گیرد باعث جداشدن اقلام از یکدیگر شده و جیره یکنواختی در اختیار پرنده قرار نمی گیرد. سایز آسیاب غذای بلدرچین برای هر هفته از پرورش متفاوت است به صورتی که دان در هفته های ابتدایی بسیار ریز و نرم است و در سنین بالاتر غذای بلدرچین کمی درشت تر می شود.

8- دان بلدرچین آماده را در محل های خنک و دور از دسترس پرندگان و حیوانات موذی قرار دهید. نگهداری غذای بلدرچین در سالن پرورش و یا مکان های گرم باعث فساد سریع آن می شود.

 در نهایت توصیه می کنیم اگر مهارت کافی در تهیه دان بلدرچین ندارید دان یا غذای بلدرچین را از کارخانه های معتبر به اندازه حداکثرنیاز یک هفته تا ده روز تهیه کنید. توجه کنید تغییر ناگهانی ترکیب دان موجب خسارت به بلدرچین ها خواهد شد. 

تخم بلدرچین یکی از محصولات بلدرچین بوده که با توجه به خاصیت های گوناگون آن بسیار در طب سنتی مود توجه اطبا قرار گرفته و در اکثر مواردی که شخص نیاز به تامین انرژی داشته باشد تخم بلدرچین را به عنوان غذای اصلی به او پیشنهاد می دهند.

کیفیت تخم بلدرچین

اگر کیفیت تخم بلدرچین حفظ شود ، غذایی طبیعی و بسیار با ارزش است . مرغوبیت تخم بلدرچین وابسته به ویژگی ها ی مشخصی است که بعضاً داخلی و تعدادی نیز خارجی هستند . بر این ویژگی ها عوامل مختلفی مؤثرند که لازم است پرورش دهنده ی بلدرچین آن ها را شناخته و ارزیایی نماید .

 در بین این ویژگی ها تعدادی اهمیت اساسی دارند . زیرا بر روی قیمت تخم بلدرچین و راحتی فروش آن مؤثرند.

هر چند که تلاش های تولید کننده ی تخم بلدرچین با کیفیت ، مشهود نیست ولی او می بایستی تمام سعی خود را در این جهت به عمل آورد . این تلاش مستلزم توجه بیشتر از زمان تهیه تخم نطفه دار و قرار دادن آن در دستگاه جوجه کشی مرغوب تا مرحله تغذیه و پرورش بلدرچینمادر مخصوصاً در سیستم پرورش به طریقه ی بستر است.

مواد مغذی در تخم بلدرچین

تخم بلدرچین از جهتی یک ماده ی غذایی است که به سرعت خراب می شود . لذا تولید کننده می بایستی در جهت تضمین کیفیت آن ، با نگه داری اصولی از فاسد شدن تخم بلدرچین جلوگیری نماید .

بدون شک تخم بلدرچین یکی از بهترین غذاهای طبیعی است که نه تنها سبب به وجود آمدن جوجه می شود ، بلکه باقی مانده ی زرده ی آن تا مدت 24 تا 48 ساعت تغذیه ی جوجه ها را تضمین می کند .

چنان چه دو قاشق کوچک ، شکر یا بهتر از آن ، دو قاشق چای خوری عسل به یک عدد تخم بلدرچین اضافه شود ، به یک غذای خوب و پر انرژی تبدیل می شود.

مواد مغذی که در تخم بلدرچین موجود بوده ، همگی قابلیت هضم در بدن انسان را دارا بوده و انسان قادر است تا حدود 97 درصد از پروتئین موجود در تخم بلدرچین و 95 درصد از چربی آن و 98 درصد از هیدرات های کربن تخم بلدرچین را مورد استفاده قرار داده و براحتی هضم کند .

مقایسه تخم بلدرچین و شیر گاو

تخم بلدرچین نیز مانند شیر در انسان موجب رشد و تکامل اعضای بدن شده به طوریکه در برخی موارد با شیر گاو مقایسه می شود هر چند شیر بدلیل مقدار زیادی کربوهیدرات در مقایسه با تخم بلدرچین غنی تر به حساب می آید. تخم بلدرچین مواد معدنی بسیاری از جمله آهن و فسفر بوده و می توان گفت تمامی ویتامین ها بخصوص ویتامین  A  ، D ، تیامین (B2) و ریبو فلاوین (B2) را دارا می باشد . سطح انرژی و پروتئین تخم بلدرچین نیز بسیار مناسب گزارش شده است . با توجه به نیاز تغذیه ای یک انسان ، یک تخم مرغ و یا معادل آن حدود شش تخم بلدرجین ، چیزی در حدود 10 درصد پروتئین ، 9 درصد چربی و 4 درصد از کالری مورد نیاز بدن انسان را تأمین می نماید .

به نظر می رسد که ارزش اقتصادی و قیمت تخم بلدرچین در مقابل ارزش غذایی بالای آن ، کم است . با این حال توصیه میشود به تازه بودن آن برای بهره برداری بیشتر توجه خاص معمول گردد.

در خاتمه لازم به یادآوری است که رنگ پوسته و لکه های روی تخم بلدرچین هیچ ارتباطی با ارزش غذایی و خاصیت آن ندارد .

برای نگه داری بلدرچین مادر، معمولاً از سالن و تجهیزات بلدرچین تخم گذار استفاده می شوند. می توان بلدرچین های مولد ( نر و ماده) را هم در سیستم پرورش بستر و هم در قفس بلدرچین نگهداری نمود. با این حال توصیه می شود در سیستم بستر سالن ها با بلوک هایی جهت نگه داری تعداد 500 تا 10000 قطعه بلدرچین مادر تقسیم شوند. طبیعتاً زمانی که تعداد بلدرچین در واحد سطح اندازه ی دانخوری و آبخوری برای هر قطعه، آشیانه تخم گذاری و غیره مطرح می شوند می بایستی توجه خاص به اندازه و سن بلدرچین ها و خصوصیات رفتاری انها معطوف داشت.

در پرورش بلدرچین مادر شرایط محیطی از اهمیت خاصی برخوردار است در این راستا بلدرچین ها می بایستی در سالن های تمیز، خشک، ضد  عفونی شده با تهویه و نور کافی و بدون کوران هوا نگه داری شده و دمای سالن تغییرات زیادی نداشته باشد. وقتی سالن ها نامناسب و مرطوب باشند بلدرچین ها کمتر غذا خورده و تولید کاهش می یابد. سالن های خیلی گرم و با تهویه کم یا ناقص فعالیت بلدرچین های نر را کاهش می دهد.

در پرورش بلدرچین مادر، نسبت پرنده ی نر به پرنده ی ماده می بایستی حداقل 1 به 4 باشد ولی عموماً پرورش دهندگان تعداد 1 به 3 را ترجیح می دهند. با اینکه تعداد بلدرچین نر در گله 30 درصد کل بلدرچین ها می باشد ولی جوجه ها به میزان 50  درصد ماده و 500 درصد نر متولد می شوند. شرایط محیطی اثر مهمی بر روی نتیجه ی تولید خواهند داشت.

تعداد جوجه هایی که متولد می شوند، همیشه کمتر از تعداد تخم هایی است که در دستگاه جوجه کشی قرار می گیرند. این مورد بستگی به بارور بودن تخم ها دارد.

معمولاً عدم باروری تخم بلدرچین بیشتر بستگی به شرایط پرنده ی نر دارد تا به اوضاع پرنده ی ماده.

عدم باروری تخم ها می تواند به دلایل زیر باشد:

1-    زیاد یا کم بودن تعداد پرنده ی نر در گله ی مادر.

2-    شرایط نامطلوب پرنده ی نرها از نقطه نظر سلامت جسمانی، نابالغ بودن خیلی پیر بودن یا تولک بودن.

جوجه های نر و ماده می توانند از روز های اول زندگی با یکدیگر پرورش یابند عملاً 35 جوجه پرنده ی نر به همراه 100 جوجه بلدرچین ماده با هم نگه داری می شوند. بلدرچین های نر و ماده می توانند به صورت جدا از هم در یک سالن نیز نگه داری شده و در شروع تخم گذاری با نسبی که قبلاً گفته شد با یکدیگر مخلوط شوند. ظاهراً این روش بهتر است. بنابراین پس از وارد شدن بلدرچین ها در سالن و عادت کردن آنها به محیط جدید، پرنده های نر به هنگام شب وارد گله شوند.

انتخاب تخم بلدرچین برای پرورش بلدرچین بسیار مهم است. در حقیقت کیفیت جوجه های تولیدی ارتباط زیادی به خصوصیات تخم دارد  (اندازه، وزن، شکل و غیره).

همان گونه که قبلاً ذکر شد تمامی تخم ها ی یک گروه بلدرچین تخم گذار به یک اندازه نیستند و ارتباط زیادی به سن پرنده دارند. تخم های اولیه عموماً کوچک بوده و جهت جوجه کشی مناسب نیستند. در واقع بزرگی جوجه بستگی به وزن تتخم دارد. جوجه های کوچک ضعیف تر بوده و جزو تولیدات حذفی به شمار می آیند. در صورت پرورش جوجه ی کوچک وزن کمتری در مقایسه با جوجه های بزرگتر عاید می شود. علاوه بر این به نظر می رسد که تخم های کوچک فاقد مواد غذایی کافی و لازم جهت تکمیل رشد جوجه در داخل تخم باشند. این پدیده دردستگاه جوجه کشی زمان بیرون آمدن جوجه از تخم مسئله ساز است. بنا به دلایل دیگری تخم بلدرچین بسیار بزرگ نیز مناسب جوجه کشی  نمی باشد. تخم بلدرچین جهت جوجه کشی می بایستی فرم مناسب و پوسته ی سالمی داشته باشند. جنسیت جوجه ها هیچ ارتباطی به بزرگی یا کوچکی، رنگ و فرم تخم ها ندارد و زمانی که تخم نطفه داری تولید می شود طبیعت به بهترین نحو از جنین داخل آن محافظت می کند. جنین در روی زرده تخم قرار دارد و زرده در قسمت مرکزی توسط دو رشته ی طناب مانند به حالت معلق نگه داری و محافظت می شود.

از جمله شرایط لازم جهت به دست آوردن جوجه ی بیشتر، عملکرد و مدیریت صحیح پرورش دهنده است. تمیز کردن تخم ها در حالت خشک بهتر از شستن آنهاست. در حالت دوم لایه ی طبیعی محافظ پوسته ی تخم بلدرچین برداشته شده و خطر ضایع شدن تخم ها افزایش می یابد. بطور معمول مدت زمان نگه داری تخم بلدرچین برای جوجه کشی نباید بیشتر از 7 روز باشد. هرچه تعداد روزهای نگه داری تخم ها افزایش یابد خطر بیرون نیامدن جوجه ها نیز زیاد می شود به گونه ای که در 3 هفتگی به 25 درصد و در 4 هفتگی به 10 درصد می رسد.

حداکثر دما برای نگه داری تخم بلدرچین برای جوجه کشی 15 درجه ی ساتی گراد است (نباید تخم ها در دمای زیر 4/4 و بالای 20 درجه سانتی گراد نگه داری شوند) در این حالت تا یک هفته تخم ها می بایستی در ماشین جوجه کشی وارد شوند. اگر این زمان قرار است افزایش پیدا کند بهتر دمای محیط حدود 12 درجه ی سانتی گراد بوده و رطوبت در حد 70 تا 800 درصد باشد. تخم هایی که برای مدت 5 تا 66 روز انتظار ماشین جوجه کشی را می کشند نیازی به اعمال بعضی اقدامات (مانند چرخش) در انبار را ندارند.

در صنعت نوین پرورش طیور بهره برداری از پرنده ی کرچ منسوخ شده است. با این حال در سویه های اصلاح شده ی تجاری تمایل به کرچ شدن در بلدرچین های ژاپنی ( تنها نژاد بلدرچین پرورشی رایج در ایران ) تقریباً از بین رفته است، تهیه ی ماشین جوجه کشی برای واحد های  پرورش (با چرخه ی تولیدی کامل)، ضروری است. پرورش دهندگان می توانند تخم های نطفه دار تولید شده را به موسسات و واحد های جوجه کشی تحویل نموده و متعاقباً بعد از حدود 17 روز جوجه های یک روزه بلدرچین را تحویل بگیرند. ولی بطور کلی منفعت تولید جوجه ی یک روزه در واحد پرورشی از نقطه نظر بهداشتی، مدیریتی و اقتصادی، بهتر است. بطور معمول در کشور ما عموم واحد های پرورش بلدرچین، دارای چرخه ی تولیدی کاملی هستند. بدین معنی که: تولید تخم نطفه دار، جوجه ی بلدرچین، بلدرچین گوشتی و مولد، تماماً توسط پرورش دهنده ی همان واحد انجام می شود.

کدامیک از انواع دستگاه جوجه کشی بهتر است؟

ماشین های جوجه کشی مربوطه در بازار فراوان هستند. تمامی تولید کنندگان این دستگاه ها بر کیفیت بهتر محصول خود اسرار دارند. در این وضعیت متقاضی خرید دستگاه جوجه کشی نمی داند چه کار کند. طبیعتاً تمایل دارد دستگاه ارزانتری خریداری نماید. ولی ممکن است ارزان تر  بودن دستگاه بی دلیل نباشد. همان طور که گاهاَ قیمت بالاتر هم دلیل بر کیفیت بالا نیست و ممکن است به خاطر هزینه های بالای تولید غیر صنعتی و دلال بازی قیمت ها کمی بالاتر باشد . متاسفانه امروزه خیلی از سایت هایی که تبلیغ فراوان برای فروش ماشین جوجه کشی دارند و خود را تولید کننده دستگاه جوجه کشی معرفی می  نمایند دلالانی بیش نیستند .جهت خرید دستگاه توصیه می شود موارد زیر مد نظر قرار گیرند:

1-     دستگاه مورد نیاز خود را از موسسات صاحب نام و مطمئن خریداری کنید. در این رابطه می توان از مشتریان قبلی آن موسسه در خصوص کیفیت محصولات کسب اطلاع نمود.

2-     به مدت زمان ضمانت دستگاه توجه شود که خود نیازمند ارائه سندی کتبی با مهر و امضاء موسسه ی سازنده می باشد.

3-     خدمات بعد از فروش و تامین قطعات یدکی مورد نیاز توسط شرکت سازنده بسیار مهم است. آن موسسه بایستی در این رابطه خوش نام باشد.

4-     سیستم های هشدار دهنده بسیار اهمیت دارند. لذا لازم است دستگاه مورد نظر مجهز به این سیستم ها باشد.برخی از این هشداردهنده ها مانند تلفن کننده و جی اس ام جوجه کشی مبی باشند که می توانند هشدار لازم را از طریق خط تلفن یا سیمکارت به کاربر اعلام نمایند.

5-     سرویس و نگهداری دستگاه آسان و قابل انجام با امکانات کم باشد. به طوریکه افراد با اندک آشنایی توان انجام آن را طبق دفترچه راهنما داشته باشند.

6-      مصرف کم برق دستگاه اهمیت بالایی دارد تا جوجه کشی شما توجیه اقتصادی داشته باشد.

ضرورت دارد به همراه دستگاه دفترچه ی راهنما، جهت بهره برداری اصولی و چگونگی نگه داری و سرویس دوره ای ارائه شود. از جمله حقوق مصرف کننده آگاهی کامل از مشخصات تک تک قطعات و توان واقعی دستگاه است.